Program Mdz

Program hodowlany krzyżowania pszczół linii hodowlanej MDZ

I. Cel programu hodowlanego.

Celem programu jest uzyskanie materiału użytkowego i hodowlanego najbardziej  odpowiedniego dla obszarów zachodniej i centralnej Polski, a w szczególności województw: Lubuskiego, Wielkopolskiego  i Zachodniopomorskiego.

Dosyć łagodne zimy w tym rejonie są często powodem złego zimowania rodzin pszczelich.

W okresie wiosennym często okres sprzyjający rozwojowi jest za krótki do osiągnięcia siły potrzebnej do wykorzystania wczesnych pożytków. W związku z tym dążyć się będzie do uzyskania pszczół zdolnych do wczesnego rozwoju.

Głównym pożytkiem w tym rejonie jest rzepak ozimy, który mógłby być lepiej wykorzystany także przez poprawę zimowania i poprawę wczesności rozwoju.

Dążyć się będzie do uzyskania pszczół o intensywnym rozwoju, ale nie wpadających w nastrój rojowy.

W trakcie pracy hodowlanej prowadzona  będzie także selekcja pszczół na łagodność.

II. Cechy użytkowe podlegające doskonaleniu w trakcie realizacji programu dla linii hodowlanej pszczół MDZ

  1. Zimotrwałość, ze względu na  łagodne zimy w rejonie zachodniej Polski.
  2. Wczesność rozwoju, ze względu na dostosowanie do pożytków wczesnych.
  3. Tworzenie silnych rodzin bez skłonności do rójki.
  4. Łagodność pszczół , ze względu na ułatwienie obsługi pasiek .

III. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej i hodowlanej

Ocena stacjonarna prowadzona będzie w pasiekach hodowców w gospodarce stacjonarnej oraz wędrownej, na terenach   opisanych   w punkcie I programu, zgodnie z załączoną  metodyka , głównie na pożytkach rzepakowych, akacjowych oraz innych występujących do końca czerwca, w celu uzyskania niezbędnych informacji o wartości użytkowej danego typu kojarzenia oraz wyboru matek typowanych  do wpisu do rejestru. Ocena ta będzie prowadzona corocznie co najmniej dla 10szt. matek pszczelich dla każdego typu krzyżowania.

Ocena terenowa prowadzona będzie po otwarciu rejestru dla linii MDZ dla matek użytkowych uzyskanych w II etapie krzyżowania typu A/B x C oraz w III etapie krzyżowania typu a/b/C x C*(C**,C***, itp.). Ocena ta prowadzona będzie w pasiekach towarowych na terenie zachodniej i północno-zachodniej Polski, gdzie występują podobne warunki klimatyczne oraz pożytkowe. Ocena terenowa może być także prowadzona w innych rejonach kraju – w zależności od zgłaszanego zapotrzebowania w celu przetestowania grup matek w innych warunkach klimatycznych.

Liczba grup w ocenie terenowej uzależniona będzie od zapotrzebowania oraz od możliwości przeprowadzenia oceny terenowej przez uprawniony podmiot.

IV. Metody hodowlane

a) Komponenty – rasy i linie hodowlane pszczół które będą wykorzystywane w realizacji programu

W programie będą wykorzystywane linie hodowlane pochodzące z ras: kraińskiej oraz środkowoeuropejskiej, zgodnie z corocznie sporządzanym planem rozrodu stanowiącym załącznik do niniejszego programu.

W 2005 roku do realizacji programu wybrano następujące linie wyjściowe.

Linie te zostały wytypowane do realizacji niniejszego programu na podstawie analizy wyników oceny terenowej prowadzonej na terenie województw: wielkopolskiego i lubuskiego.

Linie hodowlane z rasy  środkowoeuropejskiej mogą być wprowadzane po stronie ojcowskiej  w II lub III etapie krzyżowania.

Program ma charakter otwarty – tj. dopuszcza możliwość zastosowania innych linii hodowlanych pszczół w dalszych latach realizacji programu, w zależności od zapotrzebowania, w tym pochodzących z krajów UE lub z krajów trzecich. Matki pszczele hodowlane pochodzące z linii hodowanych za granicą Polski będą weryfikowane pod względem przynależności rasowej za pomocą oceny morfologicznej, na podstawie pomiarów próbek pszczół wykonywanych przez uzgodnione z prowadzącym ocenę laboratorium w Polsce lub w kraju pochodzenia matek.

Populacje te będą stopniowo wprowadzane do krzyżowania, w zależności od potrzeb wynikających z realizacji programu, jako materiał rodzicielski na I etapie krzyżowania po stronie matecznej.

Przydatność do krzyżowania populacji matek pszczelich pochodzących z danej linii będzie analizowana na podstawie dokumentów hodowlanych przedstawianych przez hodowców.

Linie lub populacje hodowlane pszczół, których przydatność do realizacji programu zostanie zweryfikowana negatywnie na podstawie oceny stacjonarnej lub terenowej, będą eliminowane i nie będą wykorzystane w programie.

b) Metody krzyżowania

W celu uzyskania zamierzonych efektów hodowlanych stosowane będzie krzyżowanie w dwóch lub trzech etapach. Realizacja trzeciego etapu krzyżowania będzie wprowadzana w miarę potrzeb i możliwości, po dokonaniu oceny efektywności programu zrealizowanego w II etapie.

PIERWSZY ETAP:

- unasienianie krzyżowe materiału matecznego i ojcowskiego z linii pochodzących z rasy kraińskiej AxB ( pokolenie rodzicielskie P ), gdzie A to strona mateczna, a B to strona ojcowska.

Córki od tak unasienionych matek będą stanowiły pierwsze pokolenie mieszańców F1

F1 = A/B (inaczej a/b)

Po ocenie stacjonarnej matek unasienionych krzyżowo z pokolenia P, te z nich które osiągnęły najwyższe oceny, zostaną wpisane do rejestru. Od matek pokolenia P wpisanych do rejestru będą odchowywane córki - pokolenie F1 w celu realizacji II - go etapu krzyżowania.

DRUGI ETAP:

- krzyżowanie typu  A/B x C

Córki matek F1( genotyp A/B) wpisanych do rejestru  będą  unasieniane  trzecią linią  C i poddawane ocenie stacjonarnej i terenowej.

Matki wykazujące na podstawie wyników oceny najwyższą wartość krzyżowniczą zostaną wpisane do rejestru.

TRZECI  ETAP:

- krzyżowanie typu   a/b/C/ x C*

Sztucznie unasienianie mieszańców F2 o genotypie a/b/C może być prowadzone komponentami ojcowskimi z dowolnej linii hodowlanej, wybranej przez hodowcę. Matki pokolenia F2 będą poddawane ocenie terenowej w celu potwierdzenia ich wartości użytkowej.

1) Po stronie matecznej, jako komponent A będą używane matki pochodzące po matkach pochodzących od matek wpisanych do księgi dla linii hodowlanej pszczół,  lub po matkach z udokumentowanym pochodzeniem z hodowli prowadzonych w krajach UE, lub krajów trzecich.

Jako komponent A/B i a/b/C będą używane matki pochodzące po matkach wpisanych do rejestru dla linii MDZ.

2) Po stronie ojcowskiej, czyli jako komponent B oraz C, (C*, C** itp.) będą używane trutnie od matek, pochodzących od matek wpisanych do ksiąg dla linii hodowlanych pszczół, lub trutnie pochodzące od matek wpisanych do rejestru dla linii hodowlanej MDZ, lub od ich córek.

V. Produkt końcowy

1) Jako matki użytkowe produktem końcowym krzyżowania przeznaczonym do rozprowadzania będą matki pochodzące po matkach wpisanych do rejestru:

nieunasienione pochodzące po matkach pokolenia P lub F1 czyli matki o genotypie A/B oraz genotypie a/b/C

unasienione naturalnie pochodzące po matkach pokolenia P lub F1 czyli matki o genotypie A/B oraz genotypie a/b/C

unasienione sztucznie jako F1 lub F2

czyli matki o genotypie A/B x C, oraz a/b/C x C*(C**, C*** itp.)

2) Jako matki hodowlane z linii produktem końcowym krzyżowania przeznaczonym do rozprowadzania będą matki pokolenia F1 pochodzące po matkach pokolenia P unasienione sztucznie, posiadające dwa pokolenia przodków, wpisanych do księgi dla linii hodowlanej pszczół  lub do rejestru dla linii MDZ, czyli matki o genotypie A/B x C.

3) Sposób doboru matek pszczelich do krzyżowania

w pierwszym etapie krzyżowania  materiał rodzicielski do unasieniania krzyżowego będzie wybierany  od matek hodowlanych z danej  linii hodowlanej, pochodzących z zakupu,

- w drugim i trzecim etapie krzyżowania materiał mateczny do rozrodu będzie wybierany od matek które uzyskały najlepsze wyniki oceny stacjonarnej, oraz dobre wyniki oceny terenowej potomstwa, jeżeli była prowadzona ocena terenowa.

Materiał ojcowski do rozrodu w pierwszym i drugim etapie krzyżowania będzie wybierany losowo od matek hodowlanych z danej linii pochodzących z zakupu, lub trutnie będą pochodzić od matek wpisanych do rejestru dla linii MDZ, których matki uzyskały najlepsze wyniki oceny. W trzecim etapie krzyżowania materiał ojcowski będzie wybierany losowo pomiędzy matkami hodowlanymi z danej linii pochodzącymi z zakupu, lub trutnie będą pochodzić od córek najlepszych matek wpisanych do rejestru dla linii MDZ.

VI. Rozród

Rozród będzie prowadzony za pomocą sztucznego unasieniania matek pszczelich przez uprawnionych inseminatorów.  W sezonie pszczelarskim będzie stosowana  izolacja trutni w pniach ojcowskich.

VII. Ocena efektywności programu:

Efektywność programu będzie kontrolowana przez podmiot prowadzący rejestr początkowo co roku, a po 5 latach będą porównywane okresy trzyletnie, na podstawie wyników oceny stacjonarnej i terenowej. Badanie efektywności programu ma na celu:

- sprawdzenie przydatności użytkowania danej linii hodowlanej pszczół w programie,
- sprawdzenie konieczności realizowania trzeciego etapu  krzyżowania.

Metodyka stacjonarnej oceny wartości użytkowej i hodowlanej  pszczół z linii pochodzącej z krzyżowania o nazwie MDZ

Metodyka  zakłada obserwację cech biologicznych w powiązaniu z cechami produkcyjnymi i ocenę każdej cechy w skali  0 – 4  punktowej. W przyjętej metodyce  ocenia się tendencje w nasileniu cech u danej matki porównawczo do całej ocenianej populacji.

Wzorzec linii hodowlanej pszczół
krzyżówkowa
nazwa linii: MDZ

I. Cechy produkcyjne

Miodność

Pszczoły tej linii mają silnie rozwiniętą cechę miodności . Linia jest dostosowana do pożytków wczesnych. Wykazuje skłonność do gromadzenia miodu w plastrach ponad czerwiem oraz w nadstawce. Pszczoły nie ograniczają czerwienie matek podczas obfitych pożytków.

II. Cechy biologiczne

Rozwój

Odznaczają się szybkim i wczesnym rozwojem wiosennym tworząc rodziny silne i bardzo silne, rokujące  wykorzystywanie  pożytków w okresie kwitnienia rzepaku ozimego.

Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność lub złośliwość

Odznaczają się wysoką łagodnością

Skłonność do rójki

Pszczoły nierojliwe, które rzadko wchodzą w nastrój rojowy po pożytku rzepakowym ,a także szybko reagujące na zabiegi przeciwrojowe.

Zimotrwałość

Bardzo dobrze zimują nawet w warunkach łagodnych zim, z okresowymi ociepleniami. Na ogół po zimowli nie zachodzi potrzeba ścieśnienia gniazd a ule wykazują prawidłowy stan higieniczny.

III. Cechy zachowania

Ruchliwość na plastrze

Pszczoły trzymają się plastra, ale podczas przeglądów w gorszych warunkach atmosferycznych mogą wykazywać ruchliwość na plastrze.